Eit klima for endring? Ein studie av samanhengen mellom postmaterialistiske verdiar og klimabekymring i 31 land.

Abstract

Denne oppgåva handlar om samanhengen mellom Ronald Ingleharts postmaterialistiske verditese og haldningar til klimaendringane. Problemstillinga lyder som følgjer: ”I kva grad og på kva måte kan den postmaterialistiske verditesen forklare haldningar til klimaendringane?” Bakgrunn for val av denne problemstillinga er at Ingleharts verditeori har hatt ein hegemonisk status i å forklare haldningar til miljøspørsmål. Denne teorien postulerer at økonomisk sikkerheit er ein avgjerande faktor i å forklare folks haldningar til ”abstrakte” verdiar som miljø. Medan tidlegare forsking på haldningar til miljøspørsmål i stor grad har fokusert på lokale miljøspørsmål, har miljøproblem i ein global kontekst dei siste tiåra blitt stadig meir aktuelt som følgje av dei menneskeskapte klimaendringane. Denne oppgåva analyserer om den postmaterialistiske verdidimensjonen også kan forklare haldningar til desse nye, globale, miljøspørsmåla. Hovudkritikken retta mot verditeoriens forklaringskraft på haldingar til miljøspørsmål er at menneske i den fattige delen av verda også er bekymra for miljøet, uavhengig av om dei har vakse opp under velstand eller ikkje. Basert på denne innvendinga kritiserer denne oppgåva verditeorien på særleg to områder som er relevante for klimabekymring. For det første er det sannsynleg at faktiske klimaforhold kan påverke folks verdiar og haldningar. For det andre kan det tenkast at dei normene og verdiane som dominerer i det internasjonale samfunnet vil ha betyding på folks haldningar i ei stadig meir globalisert verden. Til dømes har i dag omtrent alle verdas statar blitt einige, gjennom Paris-avtalen, om at det er eit behov for reduksjon i utslepp av klimagassar. Vi kan difor tenke oss at dette rammeverket vil ha betyding for folks haldningar, uavhengig av individs- og lands velstandsnivå. Problemstillinga analyserast ved bruk av multivariat fleirnivåanalyse – ein analyseteknikk som nyttar data på både individ- og landnivå. Dataene kjem frå International Social Survey Programme (2010), og 31 land er inkludert i analysen. Oppgåvas hovudfunn er at høg grad av velstand ikkje er den avgjerande faktoren i å forklare haldningar til klimaendringane – og den postmaterialistiske verdidimensjonen kan difor i liten grad forklare folks klimabekymring. Derimot har folks oppfatta eksponering for klimaendringane og faktiske klimatiske forhold betyding for folks haldningar.